KJKLKJ

Ryzyka destrukcji biologicznej i planetarnej

Zagrożenia związane z globalną pandemią, katastrofami biosferycznymi lub rozprzestrzenieniem broni biologicznej o zasięgu cywilizacyjnym.

Ryzyka wojny totalnej i destrukcji państwowej

Obejmują pełnoskalowe konflikty zbrojne z udziałem państw narodowych, w tym wojny nuklearne, prowadzące do upadku struktur państwowych i porządku międzynarodowego.

Ryzyka zapaści infrastrukturalno-technicznej

Dotyczą gwałtownego i szerokiego upadku infrastruktury krytycznej (energia, łączność, logistyka), mogącego skutkować paraliżem społeczeństw i państw.

Ryzyka egzystencjalne AI / technologii przełomowych

Odnoszą się do niekontrolowanego rozwoju sztucznej inteligencji, nanotechnologii lub biotechnologii, zdolnych do wywołania globalnych skutków niszczących.

Ryzyka entropiczne i systemowo-kumulacyjne

Wynikają z nawarstwiania się wielu współzależnych kryzysów, prowadzących do systemowej entropii i nieodwracalnej utraty zdolności kontroli nad złożonymi systemami cywilizacyjnymi.

Ryzyka wojny i agresji militarnej

Dotyczą bezpośrednich działań zbrojnych między państwami, w tym agresji konwencjonalnej, hybrydowej oraz użycia siły w celu zmiany granic lub podporządkowania terytoriów.

Ryzyka presji i ekspansji strategicznej

Obejmują działania państw zmierzające do osiągania przewagi terytorialnej, ekonomicznej lub politycznej metodami nacisku, szantażu energetycznego, ekspansji inwestycyjnej lub „weaponizacji” zależności.

Ryzyka destabilizacji sojuszy i układów międzynarodowych

Odnoszą się do osłabienia spójności NATO, UE, ONZ i innych organizacji oraz do rozpadu lub kwestionowania traktatów bezpieczeństwa, co prowadzi do strategicznej próżni.

Ryzyka wpływu politycznego i destabilizacji elit

Związane z ingerencją zewnętrzną w politykę wewnętrzną państw, kooptacją lub demoralizacją elit, wspieraniem ruchów separatystycznych lub przejmowaniem wpływu przez obce służby.

Ryzyka rozprzestrzeniania broni i technologii strategicznych

Dotyczą upowszechnienia broni jądrowej, biologicznej, chemicznej oraz zaawansowanych technologii militarnych (np. hipersonicznych, dronów roju), zwłaszcza w rękach państw niestabilnych lub aktorów niepaństwowych.

Ekstremalne zjawiska pogodowe i atmosferyczne

Obejmują fale upałów, susze, huragany, ulewy, burze śnieżne i inne gwałtowne zjawiska pogodowe, których częstotliwość i intensywność rośnie w wyniku zmiany klimatu.

Katastrofy naturalne i geofizyczne

Dotyczą trzęsień ziemi, tsunami, wybuchów wulkanów, osunięć terenu i innych zjawisk o charakterze geologicznym, niezależnych od działalności człowieka, ale często katastrofalnych w skutkach.

Długofalowa degradacja środowiska

Odnosi się do stopniowego niszczenia ekosystemów przez działalność człowieka: wylesiania, zanieczyszczenia wód i powietrza, utraty bioróżnorodności, zakwaszenia oceanów, itp.

Klimatyczne ryzyka systemowe

Obejmują skutki systemowej zmiany klimatu, takie jak podnoszenie się poziomu mórz, pustynnienie, przesunięcia stref klimatycznych i ich wpływ na rolnictwo, zdrowie, migracje i konflikty.

Ryzyka wtórne i kaskadowe (środowiskowo-techniczne)

Powstają na styku środowiska i technologii, np. uszkodzenie infrastruktury przez powódź, przegrzanie sieci energetycznych w trakcie fali upałów czy skażenie w wyniku huraganu niszczącego zakłady chemiczne.

Ryzyka infrastruktury krytycznej i systemów technicznych

Dotyczą awarii, zakłóceń lub destrukcji sieci energetycznych, wodnych, transportowych, telekomunikacyjnych, informacyjnych i innej infrastruktury niezbędnej dla funkcjonowania państwa i społeczeństwa.

Ryzyka cyfrowe, cybernetyczne i komunikacyjne

Obejmują wszelkie zagrożenia wynikające z podatności systemów cyfrowych, w tym ataki hakerskie, przejęcia sterowania, zakłócenia łączności, awarie sieci i algorytmów zarządzających infrastrukturą.

Ryzyka przemysłowe i procesowe

Odnoszą się do ryzyk w zakładach produkcyjnych, chemicznych, energetycznych i innych sektorach – obejmują awarie procesów, wycieki, eksplozje, pożary, błędy proceduralne i niewłaściwe zarządzanie bezpieczeństwem.

Ryzyka związane z zaawansowanymi technologiami (deep tech / AI / biotechnologia)

Związane z rozwojem i niekontrolowanym wdrożeniem technologii o wysokim potencjale oddziaływania: sztucznej inteligencji, robotyki, inżynierii genetycznej, nanotechnologii czy neurotechnologii.

Ryzyka awarii, sabotażu i degradacji technicznej

Dotyczą zarówno przypadkowych awarii sprzętu i oprogramowania, jak i celowych działań niszczących (sabotażu), a także skutków długoterminowego zużycia, przestarzałości lub braku modernizacji infrastruktury.

Ryzyka dezintegracji i napięć społecznych

Dotyczą rosnących podziałów klasowych, etnicznych, ideologicznych czy pokoleniowych, które mogą prowadzić do niepokojów, protestów, przemocy lub rozpadu więzi społecznych.

Ryzyka erozji zaufania i legitymacji instytucji

Obejmują utratę społecznego zaufania do państwa, sądów, mediów, służb lub organizacji międzynarodowych, co podważa stabilność systemu i gotowość obywateli do współpracy.

Ryzyka paniki, chaosu informacyjnego i destabilizacji poznawczej

Odnoszą się do masowej dezinformacji, szoku poznawczego, viralowych panik, chaosu medialnego i braku orientacji społecznej w sytuacjach nagłych.

Ryzyka zdrowia psychicznego i odporności emocjonalnej

Związane z epidemią depresji, PTSD, uzależnień, wypalenia zawodowego i niskiej odporności emocjonalnej w populacji poddanej chronicznemu stresowi.

Ryzyka radykalizacji, przemocy i ekstremizmów społecznych

Dotyczą procesów radykalizacji ideologicznej, tworzenia się ruchów ekstremistycznych, agresji politycznej lub religijnej, terroryzmu wewnętrznego oraz przemocy motywowanej tożsamościowo.

Ryzyka paraliżu decyzyjnego i utraty ciągłości władzy

Odnoszą się do sytuacji, w których państwo lub jego agendy nie są w stanie podjąć skutecznych decyzji lub utrzymania operacyjności z powodu kryzysu politycznego, technicznego albo organizacyjnego.

Ryzyka destabilizacji legislacyjnej i konstytucyjnej

Obejmują zmiany prawa lub ustroju przeprowadzane w sposób nagły, niekonstytucyjny lub destabilizujący porządek instytucjonalny, co może prowadzić do chaosu normatywnego.

Ryzyka sabotażu, infiltracji i przejęcia instytucji

Dotyczą działań wewnętrznych lub zewnętrznych aktorów mających na celu osłabienie, sparaliżowanie lub przejęcie instytucji publicznych przez grupy interesu, obce państwa lub organizacje przestępcze.

Ryzyka upadku systemu prawnego i egzekucji prawa

Związane z sytuacją, w której aparat sądowniczy, egzekucyjny i regulacyjny traci zdolność do działania, a normy przestają być egzekwowane w praktyce.

Ryzyka kryzysu przywództwa, sukcesji i odpowiedzialności publicznej

Obejmują brak przygotowania na zmianę liderów politycznych, kryzys odpowiedzialności moralnej lub formalnej wśród elit, oraz rozpad mechanizmów legitymizacji władzy.

Dezinformacja, manipulacja i operacje psychologiczne

Obejmują celowe działania mające na celu wprowadzenie odbiorców w błąd, wywołanie określonych reakcji emocjonalnych lub zmianę ich zachowań poprzez fałszywe lub zmanipulowane treści.

Kryzysy komunikacyjne i utrata zdolności przekazu

Dotyczą sytuacji, w których instytucje publiczne, media lub liderzy tracą zdolność do skutecznej komunikacji z obywatelami, co może prowadzić do chaosu, paniki lub dezinformacji.

Ataki na reputację, wiarygodność i legitymizację

Związane z kampaniami oszczerstw, kompromitujących przecieków lub ataków wizerunkowych, których celem jest zniszczenie reputacji osób, instytucji lub całych państw.

Entropia poznawcza i destabilizacja wspólnego obrazu rzeczywistości

Dotyczą rozmycia wspólnych punktów odniesienia, faktów i wartości, prowadząc do społecznego chaosu informacyjnego, rozwarstwienia poznawczego i utraty zdolności do racjonalnej debaty.

Manipulacja algorytmiczna, AI i platformowa

Odnosi się do wpływu algorytmów, automatyzacji treści, botów oraz sztucznej inteligencji na przepływ informacji, kształtowanie opinii publicznej oraz polaryzację społeczną.

Ataki na systemy krytyczne (ICS/OT/SCADA)

Dotyczą celowych ingerencji w systemy przemysłowe, sterowania procesami technologicznymi lub infrastrukturą krytyczną, mogących prowadzić do przerw w dostawach energii, wody czy usług transportowych.

Zagrożenia dla danych, prywatności i tożsamości cyfrowej

Obejmują kradzież, wyciek lub nieautoryzowany dostęp do danych osobowych, korporacyjnych i państwowych oraz przejmowanie tożsamości użytkowników w sieci.

Zakłócenia łączności, sieci i usług cyfrowych

Związane z przeciążeniem lub sabotażem sieci, serwerów i systemów przesyłu danych, które prowadzą do przerwania komunikacji lub paraliżu infrastruktury cyfrowej.

Złośliwe oprogramowanie, ransomware i przejęcia kontroli

Obejmują wykorzystanie szkodliwego oprogramowania do szyfrowania danych, żądania okupu lub uzyskiwania nieautoryzowanego dostępu do systemów operacyjnych i urządzeń.

Ryzyka systemowe w chmurze i outsourcingu IT

Dotyczą zależności od zewnętrznych dostawców usług IT oraz chmury obliczeniowej, w tym ryzyk związanych z awariami, wyciekiem danych, niezgodnością prawną lub brakiem kontroli nad infrastrukturą.

Zapaść systemu finansowego i bankowego

Obejmuje ryzyka niewypłacalności banków, utraty zaufania do systemu kredytowego i destabilizacji rynków finansowych na poziomie krajowym lub międzynarodowym.

Ryzyka inflacyjne, walutowe i makroekonomiczne

Dotyczą gwałtownych zmian wartości pieniądza, nieprzewidywalnych zjawisk makroekonomicznych oraz szoków gospodarczych wpływających na stabilność rynku.

Zakłócenia łańcuchów dostaw i handlu strategicznego

Obejmują przerwy w dostawach kluczowych towarów, komponentów i surowców oraz ograniczenia eksportowo-importowe wpływające na sektor strategiczny.

Upadłość firm strategicznych i utrata miejsc pracy

Ryzyko bankructwa przedsiębiorstw kluczowych dla bezpieczeństwa państwa oraz efekt domina w postaci wzrostu bezrobocia i utraty kompetencji krytycznych.

Destabilizacja rynków surowcowych i energetycznych

Obejmuje fluktuacje cen, niedobory, spekulacje lub konflikty wpływające na dostępność i koszt surowców strategicznych, w tym paliw, metali i żywności.

Paraliż instytucji wymiaru sprawiedliwości

Odnosi się do ryzyka przeciążenia, upolitycznienia lub niewydolności sądów, co uniemożliwia skuteczne dochodzenie praw i egzekwowanie wyroków.

Dezintegracja systemu legislacyjnego i chaos prawny

Obejmuje niespójność, nadprodukcję lub sprzeczność aktów prawnych, prowadzącą do niemożności ich stosowania i wzrostu niepewności prawnej.

Naruszenie praw obywatelskich i zasad państwa prawa

Ryzyko systemowe, w którym dochodzi do ograniczenia wolności i praw jednostki, nadużycia władzy lub instrumentalizacji prawa dla celów politycznych.

Konflikty norm krajowych i międzynarodowych

Dotyczą niezgodności przepisów krajowych z traktatami, standardami unijnymi, międzynarodowymi konwencjami lub regulacjami sektorowymi.

Luki regulacyjne w obszarach nowych technologii i bezpieczeństwa

Odnoszą się do braku adekwatnych ram prawnych dla technologii przełomowych (np. AI, cyberbezpieczeństwo, bioinżynieria), co generuje ryzyko niekontrolowanego rozwoju lub wykorzystania.

Ryzyka zakłóceń w sektorach infrastruktury krytycznej

Odnoszą się do zagrożeń powodujących niedostępność lub awaryjność zasobów i usług niezbędnych do funkcjonowania państwa i społeczeństwa (woda, energia, transport, łączność).

Ryzyka operacyjne w łańcuchach dostaw i logistyce

Obejmują zakłócenia przepływu towarów, komponentów lub informacji między ogniwami łańcucha dostaw z powodu konfliktów, awarii, braku zasobów lub ataków.

Awaryjność procesów w sektorach strategicznych (energia, zdrowie, transport)

Dotyczy przerw, nieefektywności lub błędów krytycznych w sektorach o wysokim znaczeniu systemowym, które mogą prowadzić do strat ludzkich, ekonomicznych lub społecznych.

Ryzyka zależności transsektorowych i efektów domina

Obejmują nieintencjonalne przenoszenie się skutków awarii lub ataku z jednego sektora na inne (np. awaria zasilania wpływająca na zdrowie, IT i transport).

Ryzyka operacyjne wynikające z niedoboru zasobów (personel, materiały, czas)

Odnoszą się do ograniczonej dostępności kluczowych zasobów produkcyjnych, technologicznych i ludzkich niezbędnych do ciągłości działania w warunkach presji operacyjnej.

Ryzyka hybrydowe i wielowymiarowe

Złożone zagrożenia łączące elementy militarne, informacyjne, polityczne i ekonomiczne, realizowane równolegle w wielu domenach (np. wojna hybrydowa, złożone kampanie wpływu).

Ryzyka wynikające z konwergencji zagrożeń

Powstają w wyniku interakcji różnych rodzajów ryzyk (np. cyber + infrastruktura + informacja), tworząc nowe jakościowo scenariusze o nieprzewidywalnych skutkach.

Złożone scenariusze nieliniowe i kaskadowe

Ryzyka, których wpływ eskaluje nieliniowo, wywołując lawinę efektów wtórnych, rozlewających się na inne sektory, państwa i obszary życia społecznego.

Ryzyka niskoprawdopodobne o wysokim wpływie (black swans)

Zdarzenia skrajnie rzadkie, trudne do przewidzenia, ale o ekstremalnych skutkach (np. nagły upadek potęgi gospodarczej, odkrycie destabilizującej technologii).

Ryzyka nierozpoznane i transwersalne (unknown unknowns)

Zagrożenia, które nie zostały jeszcze zidentyfikowane w żadnej analizie ryzyka, ponieważ nie są jeszcze rozumiane jako możliwe lub istotne, ale mogą mieć przełomowy wpływ.